Nadal en Galicia… e súas panxoliñas

Nadal en Galicia

Texto escrito em galego (português da Galiza)

Hai festa na parróquia.  As xentes xuntam-se à lareira para celebrar a Noiteboa.

Unha morea de iguarias enfeita a mesa de torradas molhadas no leite, fritas de gordura e salpicadas con açúcar, compotas de peras no vino tinto, polbo, verduras con bacalhau, sopa de amêndoas, froitos secos e castañas.

À mesa ou xunto a lareira, un escano e un prato vazio é propositadamente deixado para los que están mortos, a fin de que a alma possa vir comer e aquecer-se.

Depois, xuntam-se as panxolas e os rapaces ván con sús traxes pelos veciños cantar suas panxoliñas, quedándose às portas con súas gaitas e panderetas, piden autorizaçón para entrar, cantán e piden alguma cosa.

A noitiña de Nadal,
Noite de gran alegría;
Naceu un reiciño novo
Fillo da Virxe María.
Camiñando vai Xosé,
Camiñando vai María,
Camiñan para Belén
A fin de chegar con día.
Cando a Belén chegaron,
Toda a xente dormía,
Menos un pobre porteiro
Que estaba na portería.
– Abre as portas, porteiro,
– A Xosé e María.
– Estas portas non se abren
Ata que Deus traia o día.

Nadal en Galicia

Depois da Noiteboa e súas panxoliñas celebradas na noitiña de Nadal, as festas prolongam-se ata à Noite Vella que ocorre a 31 de decembro e, daí ata Día de Reis em 6 de xaneiro.

Conta unha tradiçión galega que todo lo bruxedo praticado na Noiteboa non logra alcançar ninghúm sucesso, pois é a noitiña do nacemento do meniño Xesús, cando a luz triunfa sobre a escuridón, o Bem sobre o Mal.

E, porque é solstício de inverno, as ervas colhidas en noitiña de San Xoán volven a ter o verde de orixe.

Revonava-se o fogo na lareira con un gran tizón que depois de se queimar un póco se apaga. O tizón de Nadal apenas volverá a acender-se cando haxa ameaça de peligro.

Na Coruña e en Lugo, en Ourense e Pontevedra, desde Ferrol ata A Guarda, da Moaña ata Castroverde, é Nadal en todolos pobos marinheiros e rurais de Galicia, en todalas aldeas e parroquias se celebra unha festa xenuína que ten a ver coa tradición cultural portuguesa em xeral e das xentes do Miño en particular.

Como hai dixo o poeta João Verde:

– Vendo-os assim tão pertinho
a Galiza mail-o Minho
São como dois namorados
Que o rio tráz separados
Quase desde o nascimento

– Deixal’os, pois namorar
já que os pais para casar
lhes não dão consentimento

Hai, pois, que celebrar todolos xuntos en familia, galegos e portugueses, o noso Nadal, com zambumbas e panxoliñas, con ganas pola la chegada do día da gran naçom portugalaica. Hai que cumprir Portugal!

Carlos Gomes, Jornalista, Licenciado em História